Die Waterberg: Twee ikone

Hierdie laaste artikeltjie oor die Waterberg beskryf twee van die ikoniese persoonlikhede wat die streek oor die jare heen opgelewer het, te wete adv. J G Strijdom en Eugène Marais.

Adv. J G Strijdom

Johannes Gerhardus (Hans) Strijdom is op 14 Julie 1893 op Klipfontein, distrik Willowmore, gebore. Hy het later in die regte aan die Universiteite van Stellenbosch en Pretoria gestudeer voordat hy as prokureur op Nylstroom (Modimolle) begin praktiseer het.

In 1918 het adv. Strijdom afdelingsekretaris van die Nasionale Party in die Waterberg geword en het die kiesafdeling vanaf 1929 tot 1958 ononderbroke in die parlement verteenwoordig. Die rigsnoer van sy politieke denke was die verhouding tussen Afrikaans- en Engelssprekendes, die taalregte van die Afrikaner, die baasskap van die Blanke in eie gebied en die ekonomiese selfstandigheid van Suid-Afrika. Dit alles moes lei na een einddoel: die Republiek van Suid-Afrika. Hy was van 1954 tot sy afsterwe in 1958, die premier van die Unie van Suid-Afrika.

Buiten die politiek het hy sy liefde vir boerdery uitgeleef op die plaas Elsjeskraal op die Springbokvlakte en later op die plaas Sandvlakte naby Bela-Bela waar hy saam met sy broer geboer het.

Strijdom was getroud met Susan (née de Klerk). ʼn Seun en dogter is uit hulle huwelik gebore.

Hulle huis op Modimolle is vandag ʼn museum en die Hoërskool Hans Strijdom op Mookophong is na hom vernoem. Terloops, Skye Bester, Pieter en Ria Bester (E107) se kleindogter, was in 2019 die hoofmeisie van hierdie skool.

Eugène N Marais

Eugène Nielen Marais is op 9 Januarie 1871 in Pretoria gebore. Hy het in 1907 na die Waterberg verhuis waar hy o.a. op die plaas Rietfontein geloseer het. Dié faset van sy lewe is die onderwerp van die rolprent Die wonderwerker wat in 2012 op Suid-Afrikaanse televisie vertoon is.

Marais was ʼn veelsydige, dog komplekse persoon. Hy was ʼn digter, joernalis, advokaat, hipnotiseur, mediese dokter en natuurkundige.

Op Rietfontein doen hy indringend navorsing oor die gedrag van wilde diere, waaronder bobbejane en miere in hulle natuurlike habitat. Hierdie navorsing het later gelei tot die publikasie van die opsienbare Die siel van die mier (1934) en The soul of the ape (1969).

Maar dit is waarskynlik as digter waarvoor Marais die langste onthou sal word. Hy was die skepper van die klassieke Afrikaanse gedig Winternag, wat allerweë beskou word as die begin van die letterkundige poësie in Afrikaans.

"Winternag" - in die digter se eie handskrif

Marais het op 21 jarige ouderdom begin om morfien te gebruik en sy lewe is gekenmerk deur 'n verbete stryd teen verslawing. Op 29 Maart 1936 het hy selfdood gepleeg.